Testy antygenowe – zbadaj się w kierunku COVID-19

Dotychczas jedynym testem, który umożliwiał rozpoznanie COVID-19, był test genetyczny RT-PCR. Jednak rosnąca liczba przypadków COVID-19 na świecie skłoniła ekspertów w dziedzinie chorób zakaźnych oraz epidemiologii do szukania rozwiązań, które pozwolą na odciążanie laboratoriów wykonujących badania genetyczne. W ostatnim czasie na rynku diagnostycznym pojawiły się wiarygodne testy antygenowe (tzw. testy antygenowe II generacji), które umożliwiają wykrywanie antygenów wirusa SARS-CoV-2. W związku z aktualizacją dostępnych zaleceń diagnostycznych w Polsce, testy antygenowe mogą być stosowane we wczesnym stadium zakażenia SARS-CoV-2 u pacjentów objawowych.

Na czym polega test antygenowy

Testy antygenowe to testy immunologiczne, które wykrywają obecność określonych antygenów wirusa SARS-CoV-2 w badanej próbce. Są one najczęściej oparte o metodę immunochromatograficzną lub immunoenzymatyczną (ELISA). W przypadku testów immunochromatograficznych (tj. kasetkowych) otrzymuje się wyłącznie wynik pozytywny/negatywny, natomiast rezultatem testu ELISA jest wynik półilościowy (Ratio) lub ilościowy. Materiałem do badania antygenowego są wymazy z nosogardzieli lub wymazy uzyskane z gardła i nosa. Należy pamiętać, że pobranie wysokiej jakości materiału jest kluczowe dla otrzymania wiarygodnego wyniku badań.

Kiedy stosować testy antygenowe

W związku z gwałtownym wzrostem liczby przypadków COVID-19, zgodnie z decyzją Ministerstwa Zdrowia, od 03.11.2020 r. w Polsce testy antygenowe mogą być stosowane do potwierdzenia COVID-19 u pacjentów objawowych. Rekomendowane są do diagnostyki w początkowym okresie zakażenia, zwykle przed upływem 5–7 dni od chwili pojawienia się objawów klinicznych. Testy antygenowe są przydatnym narzędziem w identyfikowaniu osób potencjalnie zakaźnych wśród pacjentów z podejrzeniem COVID-19 i umożliwiają podjęcie natychmiastowych działań w celu zapobiegania rozprzestrzenianiu się infekcji SARS-CoV-2. Ma to szczególne znaczenie w przeciążonych systemach ochrony zdrowia, gdzie w związku z ogromną liczbą zleconych badań RT-PCR coraz bardziej wydłuża się czas oczekiwania na wynik. Testy antygenowe można stosować w badaniach przesiewowych w placówkach, w których istnieje wysokie ryzyko rozwoju ogniska epidemiologicznego. Regularne powtarzanie testów antygenowych może pozwolić na izolację osób zakażonych już na wczesnym etapie infekcji i tym samym skutecznie ograniczyć liczbę przypadków.

Czy wynik testu antygenowego trzeba potwierdzić testem genetycznym

Obecnie wynik pozytywny testu antygenowego u pacjentów objawowych jest podstawą rozpoznania COVID-19, bez konieczności potwierdzania testem molekularnym, typu RT-PCR. Wynik negatywny lub wątpliwy nie wyklucza zakażenia i należy go potwierdzić testem genetycznym. Podczas interpretacji wyniku testu antygenowego kluczowa jest wiedza na temat stanu klinicznego pacjenta i czasu, jaki upłynął od wystąpienia objawów klinicznych COVID-19. Wyniki badań laboratoryjnych powinny być zawsze interpretowane przez lekarza z uwzględnieniem wywiadu, danych epidemiologicznych, objawów klinicznych oraz chorób współistniejących.

Jakie są zalety testów antygenowych

Do zalet testów antygenowych należą:

• znacznie niższy koszt w porównaniu z badaniami RT-PCR – testy antygenowe są 3–4 razy tańsze w porównaniu do testów genetycznych,
• przyspieszenie diagnostyki i bezzwłoczna możliwość postawienia rozpoznania u pacjentów z objawami COVID-19 – prostsza procedura wykonania testu antygenowego w porównaniu do testu RT-PCR skraca czas oczekiwania na wynik,
• ograniczenie transmisji COVID-19 w szpitalach – szybka diagnostyka umożliwia wczesną izolację pacjentów przyjmowanych do szpitala z różnych przyczyn i gwarantuje bezpieczeństwo na oddziałach,
• skuteczniejsza walka z pandemią – wynik pozytywny testu antygenowego umożliwia szybką izolację osób zakażonych; do wykonania testu nie trzeba angażować diagnostów laboratoryjnych z doświadczeniem w biologii molekularnej.

Czy testy antygenowe są wiarygodne

Przy wyborze testu antygenowego należy kierować się jego czułością i specyficznością. Czułość testów antygenowych jest mniejsza niż w przypadku testów RT-PCR, co oznacza większe ryzyko otrzymania wyników fałszywie negatywnych, szczególnie u pacjentów z niskim ładunkiem wirusa w nabłonku dróg oddechowych. Ministerstwo Zdrowia rekomenduje stosowanie testów antygenowych, które spełniają następujące kryteria: czułość ≥90% i specyficzność ≥97% w porównaniu do metody NAAT (w tym RT-PCR).