Koronawirusy – historia

Koronawirusy (rodzina Coronaviridae, rodzaj Betacoronavirus) otaczają widoczne w obrazie mikroskopu elektronowego wypustki glikoproteinowe kształtem przypominające koronę, którym patogeny te zawdzięczają swą nazwę (1). Koronawirusy MERS i SARS są wirusami zoonotycznymi. Mogą infekować zarówno ludzi, jak i zwierzęta, a za ich naturalny rezerwuar i gospodarza uznawane są są nietoperze.

Pierwsze doniesienia o koronawirusach patogennych dla ludzi pochodzą z lat 60. XX wieku, kiedy to opisano dwa patogeny wywołujące schorzenia układu oddechowego. W 1962 roku został wyizolowany pierwszy ludzki koronawirus, który pochodził od dziecka z objawami przeziębienia. Późniejsze badania na zdrowych ochotnikach wykazały, że zakażenie koronawirusami prowadzi do wystąpienia objawów typowych dla przeziębienia, takich jak nieżyt błony śluzowej nosa oraz, z mniejszą częstotliwością, kaszel. Symptomy u osób zakażonych utrzymywały się przez około 7 dni, po czym samoistnie ustępowały. Doświadczenia kliniczne wykazały, że koronawirusy powodują łagodną, często bezobjawową infekcję u dorosłych. Wirusy te mogą jednak wywoływać chorobę o ostrym i ciężkim przebiegu – u dzieci, osób starszych oraz pacjentów o osłabionej odporności. Mogą wówczas wystąpić objawy takie, jak zapalenie oskrzeli, podgłośniowe zapalenie krtani, zapalenie płuc.

Koronawirus SARS-CoV(-1)

Pojawienie się nowego gatunku ludzkiego koronawirusa SARS-CoV(-1) w 2002 roku w chińskiej prowincji Guangdong zmieniło pogląd na koronawirusy, które były uważane za łagodne i zwykle niegroźne patogeny. W przypadku SARS-CoV(-1) transmisja międzyludzka zachodziła w szybkim tempie, dochodziło również do zakażeń masowych. W latach 2002–2003 epidemia zachorowań SARS objęła 29 krajów, a w okresie od 1 listopada 2002 roku do końca lipca 2003 roku WHO odnotowało ogółem 8096 przypadków (2). Eradykację wirusa SARS-CoV(-1) ogłoszono po 8 miesiącach od pierwszego stwierdzonego przypadku zakażenia (1).

Wirus SARS-CoV(-1) pojawił się u ludzi najprawdopodobniej wskutek transmisji od nietoperzy, jednak inne zwierzęta, takie jak łaskuny czy jenoty, mogły być gospodarzami pośrednimi. Wykazano wysokie miana przeciwciał anty-SARS-CoV(-1) u osób zajmujących się handlem żywymi zwierzętami, mimo braku objawów choroby.

Do zakażenia wirusem SARS-CoV(-1) dochodziło przede wszystkim na drodze kropelkowej. Na wczesnym etapie tej infekcji koronawirus atakował nabłonek migawkowy górnych dróg oddechowych. Po okresie inkubacji, który trwał od 2 do 10 dni, rozwijało się zapalenie płuc. U części pacjentów dochodziło do ostrego zapalenia płuc, a nawet do zespołu ostrej niewydolności oddechowej (ARDS – Acute Respiratory Distress Syndrome).

Koronawirus MERS-CoV

Kolejnym epidemicznym koronawirusem jest wirus MERS-CoV (Middle East Respiratory Syndrome Coronavirus), który po raz pierwszy został wykryty w 2012 roku u pacjenta w Arabii Saudyjskiej. Patogen ten powodował zakażenia o śmiertelności na poziomie 35%. Do 11 marca 2019 roku odnotowano wystąpienie MERS-CoV w 27 krajach. Do końca stycznia 2020 roku odnotowano łącznie 2519 przypadków, potwierdzonych pozytywnym wynikiem testu laboratoryjnego, w tym 866 zgonów (3).

Bibliografia
1. Pyrć K. Ludzkie koronawirusy. Postępy Nauk Medycznych. 2015, 28(4B).
2. Pancer K. Pandemiczne koronawirusy człowieka – charakterystyka oraz porównanie wybranych właściwości HCoV-SARS i HCoV-MERS. Post. Mikrobiol. 2018, 57(1), strony 22–32.
3. WHO World Health Organization. Eastern Mediterranean Regional Office (EMRO), MERS situation update. [Online] 01 2020. [Zacytowano: 02 04 2020.] http://www.emro.who.int/pandemic-epidemic-diseases/mers-cov/mers-situation-update-january-2020.html.

Autor: mgr inż. Anna Mościszko