Jak sprawdzić, czy szczepienie na COVID-19 działa

Jesteś po szczepieniu przeciwko COVID-19 i zastanawiasz się, czy masz już odporność? W uzyskaniu odpowiedzi na to pytanie pomocne będzie badanie stężenia przeciwciał IgG przeciwko białku kolca wirusa SARS-CoV-2. Dowiedz się, jaki test wybrać, aby badanie było wiarygodne.

Monitorowanie odpowiedzi poszczepiennej układu odpornościowego jest jednym z kluczowych etapów badania skuteczności szczepień. Liczba tych, którzy mogą sprawdzić swoją odporność poszczepienną, rośnie w Polsce z dnia na dzień. Osoby wykonujące zawód medyczny (m.in. diagności laboratoryjni, lekarze, pielęgniarki, farmaceuci), czyli należące do tzw. grupy „0”, są już w zdecydowanej większości zaszczepione. W kolejce do przyjęcia szczepionki ustawiają się już następne grupy: seniorzy i nauczyciele. Dlatego też coraz więcej osób interesuje się testami serologicznymi (badającymi obecność przeciwciał), które pozwalają ocenić odpowiedź układu odpornościowego na podany preparat. Warto jednak wiedzieć, jakiego typu test wybrać i w którym momencie przeprowadzić badanie, na co zwracają uwagę eksperci medyczni z inicjatywy „Nauka przeciw pandemii” (1).

Jaki test wybrać do zbadania odporności po szczepieniu

W laboratoriach medycznych dostępne są różne rodzaje testów służących do wykrywania przeciwciał. Należy jednak pamiętać, że nie każdy test serologiczny umożliwia ocenę skuteczności szczepień. W związku z tym, że dostępne na rynku szczepionki przeciw COVID-19 oparte są na białku kolca (spike), u osób zaszczepionych dochodzi do syntezy wyłącznie przeciwciał przeciwko temu białku. Jest ono zbudowane z dwóch podjednostek – S1 i S2. W badaniach naukowych udowodniono, że kluczowa dla rozwoju odpowiedzi immunologicznej organizmu jest podjednostka S1.

Do badania odporności poszczepiennej NIE powinny być stosowane testy serologiczne oparte na białku N wirusa SARS-CoV-2. U osób zaszczepionych nie dochodzi do syntezy przeciwciał skierowanych przeciwko temu białku.

Test, który służy do oceny odporności poszczepiennej, powinien wykrywać tylko przeciwciała IgG (jeden z rodzajów, tzw. klas, przeciwciał) przeciwko wirusowi SARS-CoV-2, są to bowiem przeciwciała, które utrzymują się najdłużej, a ich rolą jest ochrona przed zakażeniem nowym koronawirusem. Są to też przeciwciała najbardziej dojrzałe i najdokładniej rozpoznające wirusa.

Chcąc więc ocenić efekt działania szczepionki przeciwko COVID-19, musimy sprawdzić stężenie przeciwciał klasy IgG przeciwko antygenowi S1 wirusa SARS-CoV-2 (np. testem EUROIMMUN Anty-SARS-CoV-2 QuantiVac ELISA IgG).

Kiedy wykonać badanie

Proces syntezy przeciwciał jest stosunkowo czasochłonny. W związku z tym wykonanie badania w kierunku przeciwciał bezpośrednio po zaszczepieniu nie jest wskazane. Najbardziej wiarygodne wyniki testów ELISA otrzymuje się po upływie około 14 dni od przyjęcia drugiej dawki – wtedy powinniśmy uzyskać pełną odpowiedź układu odpornościowego.

Jak interpretować wynik badania

Test, który zastosujemy do oznaczenia przeciwciał IgG przeciwko białku S1, powinien być testem ilościowym, czyli takim, który w pełni umożliwia sprawdzenie stężenia przeciwciał powstałych po szczepieniu. Informacja dotycząca poziomu przeciwciał w surowicy po dwóch tygodniach od przyjęcia drugiej dawki jest cenna, gdyż pozwoli na ocenę zmian ich stężenia w kolejnych miesiącach. Mimo że obecnie nie ma wskazań co do minimalnego stężenia przeciwciał anty-SARS-CoV-2 chroniącego przed zachorowaniem, można się spodziewać, że stosowne rekomendacje wkrótce zostaną opublikowane. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) stworzyła wzorcowy materiał (referencyjny), dzięki któremu wyniki oznaczeń mogą być podawane w międzynarodowych jednostkach: BAU/ml (BAU = binding antibody units). Test, którego wynik może być podawany w tych wystandaryzowanych jednostkach, jest już dostępny (2).