Czy nowy koronawirus może być groźny dla płodu

W temacie szybko rozprzestrzeniającej się pandemii COVID-19, która już wywarła głęboki wpływ na zdrowie publiczne i infrastrukturę medyczną na całym świecie, powstaje wiele pytań dotyczących wpływu tej choroby na zdrowie dzieci, także tych nienarodzonych. Zarówno rozwijający się płód, jak i noworodki mogą być wyjątkowo podatne na szkodliwe konsekwencje wrodzonego lub okołoporodowego zakażenia SARS-CoV-2, ale dane dotyczące znaczenia COVID-19 w czasie ciąży są wciąż ograniczone.

Czy nowy koronawirus dołączy do grupy TORCH

Zakażenia nowym koronawirusem podczas ciąży zostały już opisane w wielu raportach, ale częstość występowania i przebieg infekcji u noworodka nie są w pełni określone. Bardzo interesujące jest pytanie, czy wirusa SARS-CoV-2 należy zaliczyć do tzw. grupy TORCH. Skrót TORCH został początkowo zdefiniowany jako grupa czynników zakaźnych powodujących choroby, m.in. toksoplazmozę, różyczkę, cytomegalię i opryszczkę, które były spotykane u noworodków i nabywane od matki w trakcie ciąży lub porodu.

SARS-CoV-2 a zakażenie płodu

Do tej pory chorobowość i śmiertelność opisane dla zakażeń SARS-CoV(-1) i MERS-CoV podczas ciąży (1) nie wydają się być tak wysokie dla SARS-CoV-2. W większości raportów medycznych stwierdzono, że nie ma jednoznacznych dowodów na przezłożyskowe przeniesienie SARS-CoV-2 od matek z chorobą COVID-19 (2, 3). W jednym z ostatnich podsumowań przypadków COVID-19, opracowanym głównie na podstawie serii raportów z Chin (4–7), opisano 38 kobiet chorych na COVID-19 podczas ciąży i ich noworodki. Podano przypadek dziecka urodzonego przedwcześnie (w szacowanym wieku ciążowym wynoszącym 34 tygodnie), które zmarło z powodu wstrząsu septycznego, niewydolności wielu narządów i rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego. Wprawdzie u niektórych noworodków zaobserwowano objawy przypominające COVID-19, jednakże nie stwierdzono wirusologicznych dowodów zakażenia nowo narodzonego dziecka. Nie potwierdzono ani jednego przypadku wewnątrzmacicznego zakażenia SARS-CoV-2 od matki.

Po opublikowaniu tego przeglądu, w kolejnej analizie przypadków COVID-19 także stwierdzono, że nie ma wyraźnych dowodów na zakażenie wewnątrzmaciczne (8). W tej pracy przeanalizowano przypadki 55 kobiet w ciąży zakażonych SARS-CoV-2 i 46 noworodków.

Jednak w opozycji do tych uspokajających obserwacji znajduje się seria nowszych opisów przypadków, które wydają się dokumentować, że w rzeczywistości może wystąpić wewnątrzmaciczna transmisja nowego koronawirusa z matki na dziecko. W badaniu raportowanym przez szpital Zhongnan Uniwersytetu w Wuhan w Chinach 6 kobiet z łagodnym przebiegiem COVID-19 urodziło przez cesarskie cięcie, przy użyciu wielu środków kontroli zakażeń, w tym izolacji ich niemowląt bezpośrednio po porodzie. U 2 z tych 6 dzieci występowały przeciwciała IgM przeciwko SARS-CoV-2, chociaż żadne nie miało objawów typowych dla COVID-19. Wyniki badań genetycznych na obecność wirusa wszystkich niemowląt pozostawały negatywne (9).

Najnowsze dane dotyczące zakażeń wrodzonych

W maju ukazał się artykuł (10) podsumowujący dotychczasową wiedzę dotyczącą potencjalnych zakażeń wrodzonych wirusem SARS-CoV-2. W omawianym przeglądzie systematycznym uwzględniono 22 badania z udziałem 83 noworodków, u których matek zdiagnozowano COVID-19. Spośród tych noworodków u 3 zostało potwierdzone zakażenie SARS-CoV-2 odpowiednio w 16., 36. i 72. godzinie po urodzeniu za pomocą testów genetycznych (RT-PCR). Kolejnych 6 noworodków miało podwyższone poziomy przeciwciał swoistych dla wirusa w próbkach krwi pobranych po urodzeniu, ale ujemne wyniki testu genetycznego. Badaniom genetycznym nie były jednak poddawane próbki płynu owodniowego, łożyska lub krwi pępowinowej, które mogłyby być dowodem na wewnątrzmaciczną transmisję zakażenia.

Podsumowanie

Obecnie nie ma jednoznacznych i bezpośrednich dowodów na wewnątrzmaciczną transmisję SARS-CoV-2. Konieczne jest przeprowadzenie dodatkowych badań uwzględniających testy genetyczne w kierunku zakażenia SARS-CoV-2 z płynu owodniowego, łożyska i krwi pępowinowej. W przypadku kobiet ciężarnych, zakażonych SARS-CoV-2 podczas pierwszego i drugiego trymestru, potrzebne są dalsze badania dotyczące długoterminowego wpływu zakażenia nowym koronawirusem na ciążę.

Piśmiennictwo:
1. A. Schwartz, A.L. Graham. Potential maternal and infant outcomes from (Wuhan) coronavirus 2019-ncov infecting pregnant women: lessons from SARS, MERS, and other human coronavirus infections. Viruses 2020; 12(2): E194, 10.3390/v12020194.
2. A. Rasmussen, D.J. Jamieson. Coronavirus disease 2019 (COVID-19) and pregnancy: responding to a rapidly evolving situation. Obstet Gynecol 2020; 10.1097/AOG.0000000000003873.
3. https://www.acog.org/clinical/clinical-guidance/practice-advisory/articles/2020/03/novel-coronavirus-2019, Accessed 4/8/2020.
4. A. Schwartz. An analysis of 38 pregnant women with COVID-19, their newborn infants, and maternal-fetal transmission of SARS-CoV-2: maternal coronavirus infections and pregnancy outcomes. Arch Pathol Lab Med 2020; 10.5858/arpa.2020-0901-SA.
5. Chen, J. Guo, C. Wang, F. Luo, X. Yu, W. Zhang, D. Zhao, D. Xu, Q. Gong, J. Liao, H. Yang, W. Hou, Y. Zhang. Clinical characteristics and intrauterine vertical transmission potential of COVID-19 infection in nine pregnant women: a retrospective review of medical records. Lancet 2020; 10.1016/S0140-6736(20)30360-3.
6. Liu, Q. Wang, Q. Zhang, L. Chen, J. Chen, B. Zhang et al. Coronavirus disease 2019 (COVID-19) during pregnancy: a case series. Preprints 2020; Article 2020020373.
7. Zhu, L. Wang, C. Fang, S. Peng, L. Zhang, G. Chang, S. Xia, W. Zhou. Clinical analysis of 10 neonates born to mothers with 2019-nCoV pneumonia. Transl Pediatr 2020; 9(1): 51–60, 10.21037/tp.2020.02.06.
8. Dashraath, W. Jing Lin Jeslyn, L. Mei Xian Karen, L. Li Min, L. Sarah, A. Biswas, M. Arjandas Choolani, C. Mattar, S.L. Lin. Coronavirus disease 2019 (COVID-19) pandemic and pregnancy. Am J Obstet Gynecol 2020; 10.1016/j.ajog.2020.03.021.
9. Zeng, C. Xu, J. Fan, Y. Tang, Q. Deng, W. Zhang, X. Long. Antibodies in infants born to mothers with COVID-19 pneumonia. JAMA 2020); 10.1001/jama.2020.4861.
10. Yang, Y. Liu. Vertical Transmission of Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus 2: A Systematic Review. Am J Perinatol 2020.