W trakcie ciąży przyszła mama musi na siebie szczególnie uważać. Istotne jest aby unikała zachorowania na choroby zakaźne i choroby odzwierzęce, które mogą zagrażać rozwojowi płodu. Chorobami przenoszonymi przez zwierzęta szczególnie łatwo można się zarazić, zarówno podczas zabawy w piaskownicy, sprzątania kociej kuwety, jak i w trakcie spaceru po osiedlowym parku. Które infekcje w ciąży mogą być niebezpieczne i co zrobić ani uniknąć zachorowania na choroby odzwierzęce?
Choroby odzwierzęce
Choroby odzwierzęce (zoonozy) to choroby, które są roznoszone przez zwierzęta lub przenoszą się na człowieka poprzez bezpośredni kontakt ze zwierzęciem, spożycie zakażonych surowców pochodzenia zwierzęcego lub poprzez wektor zakażenia (komary, kleszcze).
Choroby odzwierzęce przenoszone przez koty
Jedną z najczęściej kojarzonych chorób odzwierzęcych jest toksoplazmoza. Czynnikiem chorobotwórczym powodującym toksoplazmozę jest pierwotniak Toxoplasma gondii. Toksoplazmoza w ciąży może być bardzo niebezpieczna dla płodu. Jeżeli ciężarna kobieta zostanie zakażona po raz pierwszy, pierwotniak może przeniknąć przez łożysko i spowodować tzw. zakażenie wrodzone. Toksoplazmoza w ciąży najgroźniejsza jest na najwcześniejszych jej etapach – wraz z upływem czasu niebezpieczeństwo maleje.
Do zakażeń u ludzi dochodzi najczęściej poprzez spożycie cyst pierwotniaka obecnych w zanieczyszczonej wodzie, także w surowych lub niedogotowanych produktach mięsnych pochodzących od zakażonych zwierząt. Toksoplazmozą można zakazić się również poprzez kontakt z odchodami zakażonego kota. Sposoby ochrony przed toksoplazmozą to:
- dokładne mycie rąk
- unikanie kontaktu z odchodami kota (np. czyszczenie kuwety domowego pupila należy powierzyć komuś innemu)
- dokładne mycie warzyw i owoców
- niespożywanie nieprzegotowanej wody
- niespożywanie niedogotowanego lub surowego mięsa (tatar, sushi)
- stosowanie rękawic ochronnych do prac ogrodowych
Każda kobieta, która planuje zostać mamą, powinna również przebadać się na obecność przeciwciał, aby sprawdzić, czy jest narażona na pierwsze zachorowanie na toksoplazmozę podczas ciąży.
Choroby odzwierzęce przenoszone przez kleszcze
Borelioza to choroba zakaźna wywoływana przez bakterie należące do krętków z rodzaju Borrelia. Jest to zakażenie przenoszone na człowieka i niektóre zwierzęta przez kleszcze z rodzaju Ixodes. Choroba może powodować zaburzenia wielu narządów i układów, powodując m. in. zapalenia stawów czy zaburzenia neurologiczne. Co jeśli ciężarna kobieta zachoruje na boreliozę?
Piśmiennictwo przytacza przypadki, w których ciężarne kobiety dotknięte boreliozą urodziły dzieci z poważnymi wadami rozwojowymi. Wypadki te były jednak epizodyczne i do tej pory nie udowodniono ich bezpośredniego związku z boreliozą. Opisywane są również przypadki porodów przedwczesnych, których także nie udało się bezpośrednio przypisać boreliozie. Z dostępnych w literaturze naukowej informacji wynika, że:
- wrodzona borelioza raczej nie istnieje (w przeciwieństwie do wrodzonego syfilisu) [1]
- cały szereg badań klinicznych, serologicznych i epidemiologicznych w większości jednogłośnie wykazuje brak związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy zakażeniem Borrelia a negatywnym wpływem na ciążę [2, 3]
- niezależnie od tego, czy matka miała kontakt z krętkami Borrelia przed lub w trakcie ciąży, czy też nie, nie wydaje się to mieć żadnego wpływu na takie sytuacje, jak: śmierć płodu, wcześniactwo lub ryzyko wrodzonych malformacji [4]
Leczenie kobiet w ciąży chorujących na boreliozę nie różni się od leczenia pozostałych pacjentów z takim wyjątkiem, że nie wolno pod żadnym względem podawać tetracyklin (np. doksycykliny – zwykle antybiotyku pierwszego wyboru w leczeniu boreliozy). Mimo że nie udowodniono bezpośredniego wpływu boreliozy na rozwijający się płód, nie należy problemu lekceważyć. Borelioza, jak każda późno wykryta i leczona choroba, może być groźna. Może jednak być skutecznie leczona – również w okresie ciąży.
Opracowano na podstawie:
- Lakos A., Solymosi N., Maternal Lyme borreliosis and pregnancy outcome, Int J Infect Dis. 2010 Jun, 14 (6): e494-8, doi: 10.1016/j.ijid.2009.07.019, epub 2009 Nov 18.
- Mylonas I., Borreliosis during pregnancy: a risk for the unborn child?, Vector Borne Zoonotic Dis. 2011 Jul, 11 (7): 891–898, doi: 10.1089/vbz.2010.0102, epub 2010 Oct 6.
- Leslein N., Pregnancy and Lyme Disease, Proceedings in Obstetrics and Gynecology 2010 Apr, 1 (1): 12.
- Strobino B.A., Williams C.L., Abid S., Chalson R., Spierling P., Lyme disease and pregnancy outcome: a prospective study of two thousand prenatal patients, Am J Obstet Gynecol. 1993 Aug, 169 (2 Pt 1): 367–374.